Excel có thể lưu dữ liệu, vậy tại sao phải dùng database (CSDL) như MySQL, PostgreSQL, MongoDB…?
Chúng ta cùng phân tích tư duy từ tổng thể đến chi tiết
1. Tổng quan: Excel ≠ Database
| Tiêu chí | Excel | Database |
|---|---|---|
| Mục đích | Lưu trữ, tính toán thủ công hoặc nhỏ lẻ | Quản lý dữ liệu có cấu trúc lớn, cho ứng dụng |
| Quy mô dữ liệu | Hàng chục nghìn dòng là chậm | Hàng triệu – hàng tỷ bản ghi vẫn ổn |
| Tốc độ truy xuất | Chậm, đặc biệt khi có công thức và nhiều sheet | Rất nhanh, tối ưu cho truy vấn (query) |
| Nhiều người cùng truy cập | Khó, dễ lỗi xung đột file | Hỗ trợ đồng thời (multi-user, transaction-safe) |
| Ngôn ngữ truy vấn | Không có hoặc rất hạn chế | Có SQL (Structured Query Language) |
| Tự động hóa / Tích hợp ứng dụng | Hạn chế | API, ORM, có thể nhúng trong app, web, backend |
| Bảo mật, phân quyền | Thấp (chỉ có mật khẩu file) | Cao, có phân quyền người dùng, vai trò |
| Sao lưu / Phục hồi | Thủ công | Tự động, log, replication |
Tóm lại:
Excel dành cho người phân tích dữ liệu nhỏ lẻ, Database dành cho hệ thống, phần mềm, hoặc dữ liệu lớn.
2. Khi nào nên dùng Excel?
- Phân tích nhanh, làm báo cáo, dashboard nội bộ.
- Lưu trữ dữ liệu tạm thời (dưới 100k dòng).
- Không cần nhiều người truy cập cùng lúc.
- Không có kỹ năng lập trình hoặc không cần triển khai hệ thống.
Ví dụ:
Kế toán tải danh sách hóa đơn ra Excel để đối chiếu cuối tháng.
3. Khi nào phải dùng Database?
- Dữ liệu được nhiều người / ứng dụng cùng truy cập (web, app, API).
- Cần tính toàn vẹn (data integrity), như khóa ngoại, ràng buộc.
- Cần truy vấn linh hoạt (JOIN, GROUP BY, FILTER…).
- Cần sao lưu, phân quyền, mở rộng quy mô.
Ví dụ:
Một website thương mại điện tử: lưu khách hàng, đơn hàng, sản phẩm → dùng MySQL hoặc PostgreSQL.
4. Ví dụ thực tế minh họa
| Tình huống | Giải pháp phù hợp |
|---|---|
| Ghi danh sách học viên của 1 lớp 30 người | Excel |
| Hệ thống quản lý sinh viên của trường đại học (10,000+) | Database (PostgreSQL) |
| Lưu kết quả đo thử nghiệm 1 lần | Excel |
| Ghi nhận dữ liệu cảm biến liên tục (IoT) | Database (InfluxDB, MongoDB) |
5. Cách kết hợp cả hai
Thực tế, nhiều hệ thống kết hợp cả Excel và Database:
- Database làm nơi lưu chính.
- Excel là công cụ nhập/xuất, báo cáo (dùng Power Query hoặc Power BI).
Ví dụ:
Dữ liệu nằm trong MySQL → xuất ra Excel để gửi mail cho sếp.
6. Lời khuyên học tập & nghề nghiệp
Nếu bạn đang học lập trình, hãy:
- Biết Excel: thao tác dữ liệu, hiểu bảng, cột, công thức.
- Học SQL cơ bản: SELECT, WHERE, JOIN, GROUP BY.
- Hiểu ORM (SQLAlchemy, Django ORM…) để kết nối DB trong code.
- Biết cách thiết kế DB chuẩn hóa (Normalization).
Các bài viết không xem thì tiếc:
- Danh sách bluetooth profiles
- 25 năm internet Việt Nam và ảnh hưởng đến chúng ta
- Lập trình với Recyclerview trong Android – Bài 1 | dotrinh.com
- Siêu tổng hợp iOS code snippets – Objective C
- Dịch vụ sửa website tốt và dịch vụ sửa website giá rẻ ở đâu?
- 7 lời khuyên của Sam Altman để thành công
- Công ty SI là gì trong lĩnh vực công nghệ thông tin?
- Các công ty Việt Nam đang gặp khó khăn nào trong quá trình cung cấp dịch vụ IT cho thị trường Nhật Bản
- Cung cấp giải pháp IoT thì có những công nghệ kết nối nào?
- Cách dùng AsyncTask trong Android
- So sánh Việt Nam với các quốc gia gia công phần mềm khác
- Lập trình với Recyclerview trong Android – Bài 2 | dotrinh.com
- Lợi ích của việc livestream trên Facebook, YouTube
- Top 5 dashboard mẫu giúp phòng Marketing ra quyết định nhanh
- 30 tuổi học lập trình có muộn không?
