Sự khác biệt giữa các loại văn bản pháp luật phổ biến ở Việt Nam: Bộ luật, Nghị định, Thông tư, Quyết định và Nghị quyết

Dưới đây là sự khác biệt giữa các loại văn bản pháp luật phổ biến ở Việt Nam, bao gồm Bộ luật, Nghị định, Thông tư, Quyết định và Nghị quyết.

1. Hệ thống phân cấp văn bản pháp luật Việt Nam

Theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015, các văn bản pháp luật được sắp xếp theo thứ tự từ cao đến thấp như sau:

Loại văn bản	Cơ quan ban hành	Mục đích	Ví dụ
Hiến pháp	Quốc hội	Văn bản có giá trị pháp lý cao nhất, quy định về nền tảng nhà nước, quyền con người.	Hiến pháp 2013
Bộ luật / Luật	Quốc hội	Quy định các vấn đề quan trọng, bắt buộc toàn quốc.	Bộ luật Hình sự 2015, Luật Giao thông đường bộ 2008
Pháp lệnh / Nghị quyết	Ủy ban Thường vụ Quốc hội	Điều chỉnh các vấn đề chưa cần thành luật hoặc hướng dẫn thực thi luật.	Pháp lệnh Công an xã
Nghị định	Chính phủ	Hướng dẫn chi tiết cách thực hiện luật, quy định xử phạt.	Nghị định 100/2019 về xử phạt vi phạm giao thông
Thông tư	Bộ, ngành	Hướng dẫn thực thi Nghị định hoặc quy định chuyên ngành.	Thông tư 65/2020/TT-BCA về xử phạt vi phạm giao thông
Quyết định	Chủ tịch nước, Thủ tướng, Bộ trưởng, Chủ tịch UBND	Quyết định về tổ chức bộ máy, chính sách địa phương.	Quyết định 157/2007/QĐ-TTg về tín dụng sinh viên
Văn bản cấp thấp khác	UBND, Sở, Bộ	Văn bản hướng dẫn nội bộ, không có hiệu lực rộng rãi.	Công văn, Chỉ thị nội bộ

2. Phân tích chi tiết từng loại văn bản

(1) Hiến pháp

• Là văn bản cao nhất, mọi luật, nghị định phải tuân theo Hiến pháp.
• Quốc hội ban hành và sửa đổi (chỉ khi có ít nhất 2/3 đại biểu Quốc hội tán thành).
• Ví dụ: Hiến pháp năm 2013.

(2) Bộ luật / Luật

• Ban hành bởi Quốc hội.
• Quy định những vấn đề lớn như hình sự, dân sự, giao thông, lao động…
• Ví dụ:
  • Bộ luật Hình sự 2015 (Xử lý tội phạm).
  • Luật Doanh nghiệp 2020 (Quy định thành lập doanh nghiệp).

(3) Nghị định

• Ban hành bởi Chính phủ.
• Mục đích: Hướng dẫn cách thực hiện luật, quy định xử phạt hành chính.
• Ví dụ:
  • Nghị định 100/2019/NĐ-CP: Quy định xử phạt vi phạm giao thông.
  • Nghị định 123/2020/NĐ-CP: Quy định về hóa đơn điện tử.

(4) Thông tư

• Ban hành bởi Bộ, ngành.
• Mục đích: Hướng dẫn chi tiết cách thực thi Nghị định, mang tính chuyên môn.
• Ví dụ:
  • Thông tư 65/2020/TT-BCA: Hướng dẫn chi tiết về mức phạt vi phạm giao thông.
  • Thông tư 09/2021/TT-BXD: Quy định về tiêu chuẩn xây dựng nhà ở.

(5) Quyết định

• Ban hành bởi Thủ tướng, Bộ trưởng, Chủ tịch UBND.
• Mục đích: Quy định chính sách trong phạm vi quản lý của cơ quan ban hành.
• Ví dụ:
  • Quyết định 157/2007/QĐ-TTg: Quy định về vay vốn sinh viên.
  • Quyết định 08/2022/QĐ-TTg: Hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động.

(6) Nghị quyết

• Ban hành bởi Quốc hội, Chính phủ, Hội đồng nhân dân.
• Mục đích: Đưa ra chủ trương, định hướng phát triển.
• Ví dụ:
  • Nghị quyết 128/NQ-CP: Quy định tạm thời về thích ứng an toàn với COVID-19.
  • Nghị quyết 21/NQ-HĐND: Phê duyệt kế hoạch phát triển kinh tế TP HCM.

3. Điểm khác biệt chính

Tiêu chí	Bộ luật / Luật	Nghị định	Thông tư	Quyết định	Nghị quyết
Cấp ban hành	Quốc hội	Chính phủ	Bộ, ngành	Thủ tướng, Bộ trưởng, UBND	Quốc hội, Chính phủ
Hiệu lực pháp lý	Cao nhất sau Hiến pháp	Dưới luật nhưng cao hơn thông tư	Dưới nghị định	Hướng dẫn, quyết sách cụ thể	Định hướng chính sách
Phạm vi áp dụng	Toàn quốc	Toàn quốc	Trong ngành, lĩnh vực cụ thể	Nội bộ cơ quan ban hành hoặc nhóm đối tượng cụ thể	Toàn quốc hoặc theo cấp ban hành
Ví dụ	Bộ luật Hình sự, Luật Doanh nghiệp	Nghị định 100/2019 về giao thông	Thông tư 65/2020 về giao thông	Quyết định 157/2007 về tín dụng sinh viên	Nghị quyết 128 về chống COVID

---

Kết luận

1. Quốc hội ban hành Bộ luật / Luật vì có hiệu lực cao nhất và ảnh hưởng lớn.
2. Chính phủ ban hành Nghị định để hướng dẫn thi hành luật.
3. Bộ, ngành ban hành Thông tư để chi tiết hóa nghị định.
4. Thủ tướng, Bộ trưởng, UBND ban hành Quyết định để triển khai các chính sách cụ thể.
5. Nghị quyết được ban hành để thể hiện chủ trương, định hướng phát triển.

Các bài viết không xem thì tiếc:

• Khi va chạm tai nạn giao thông hay có một vấn đề gì đó nghiêm trọng có nên gọi luật sư không?
• 25 năm internet Việt Nam và ảnh hưởng đến chúng ta
• Nếu đi ô tô va chạm giao thông và bị người gây tai nạn hành hung trên đường
• 3 lý do chính dotrinh mua nhà tại Vinhomes Smart City